Hyperventilatie wat te doen?
Categorie Optimaal ademen
Chronische hyperventilatie komt vaker voor dan u denkt
Hyperventilatie of verkeerd ademen door spanning of stress? Flink doorwerken, veel werk verzetten en daarbij in een hoge versnelling functioneren is op zich helemaal niet erg. Als je het maar voldoende en regelmatig afwisselt met letterlijk en figuurlijk even op adem te komen. Als je structureel in een te hoge versnelling zit, zal ook je ademhaling in een hogere versnelling geraken, zelfs als je stilzit of op bed ligt. Wanneer je lichaam daaraan gewend raakt kun je daar fysiek klachten van ervaren.
- In 87% van de gevallen wordt hyperventilatie verkeerd geïnterpreteerd.
- 48% denkt aan een hartinfarct of hartfalen.
- 17% aan een levensbedreigende vergiftiging (Schaisch et al., 1996).
Gelukkig is hyperventileren op zich niet erg schadelijk voor ons lichaam. Het is wel schrikken! En natuurlijk op lange termijn niet gezond. Chronische hyperventilatie komt vaker voor dan men denkt.
Wat is hyperventilatie?
De inademing werkt actief, dat wil zeggen dat er een actie plaatsvindt om adem te halen. Het middenrif trekt samen, de borstholte wordt langer en breder en de longen worden met lucht gevuld. De tussenribspieren en de borstkas helpen bij dit proces. Alle spieren staan via zenuwen in contact met de hersenen om de ademhaling te controleren.
Na het inademen gaat lucht via de longen langs de bronchiën (waar lucht gezuiverd wordt) naar de longblaasjes. Deze longblaasjes geven vervolgens zuurstof af aan het bloed. Ook nemen de longblaasjes het afvalgas (koolzuurgas) uit het bloed op zodat dat uitgeademd kan worden. De uitademing gaat passief: dat wil zeggen dat er geen spierinspanning aan te pas komt. Het is een kwestie van lucht laten ontsnappen.
Ademhaling bij stress
Je manier van ademhalen kan je veel vertellen over de versnelling waar je nu in zit. Hoe werkt dat? Wanneer je ergens tegenop ziet of je je ergens druk over maakt reageert je lichaam daarop. Je merkt dit aan een verhoging van je hartslagfrequentie, bloeddruk én verhoging van je ademhaling.
In geval van stress bereidt je lichaam zich voor om heel snel te kunnen reageren. Hier is zuurstof voor nodig, veel zuurstof. Je hart pomp intensief om je afvalstoffen zo snel mogelijk te verwijderen, en je spieren te voorzien van zuurstofrijk bloed, zodat je maximale kracht kunt leveren. Maar op het moment dat je in een continue toestand bent van vechten of vluchten (een chronische stresssituatie) kan dat leiden tot hyperventilatie door stress, maar ook tot een verkeerd adempatroon, luchtwegproblemen, stemproblemen of zelfs paniekaanvallen.
Je ademt dan relatief meer met je borstkas en met een te hoge frequentie. Deze manier van ademhalen is heel handig wanneer je in actie moet komen (vechten of vluchten) want dan moet er meer zuurstof worden opgenomen en meer koolzuur worden uitgestoten. Maar als je in rust ook een dergelijke ademhaling kunt constateren dan is het van belang hier iets aan te doen, om te voorkomen dat deze ontregelde ademhaling een structureel energielek wordt.
Negatieve vicieuze cirkel
Stress, je druk maken en neerslachtige gevoelens prikkelen het ademhalingscentrum. Hierdoor ga je verkeerd ademen (via de borstkas) Vervolgens daalt de hoeveelheid koolzuur in je bloed. Vervolgens gaat het spierweefsel dat rondom o.a. de luchtwegen, darmen, slagaderen en maag zich samentrekken waardoor er meer stressklachten ontstaan. En de cirkel is rond.
De invloed van stress op hyperventilatie
Het ademhalingscentrum staat onder invloed van stress en emoties. Als je gestrest bent, zucht je vaak. Bij schrik of spanning houd je de adem in. Eenmaal bekomen van de schrik, slaak je een zucht. Bij hevige stress, angst, of intense (emotionele) gebeurtenissen wordt het ademhalingscentrum geprikkeld waardoor je ademhaling gaat versnellen. Evenals je ademhaling weer vertraagt op het moment dat stressfactoren zijn opgeheven.Bij chronische stress je lijf aan deze verhoogde ademhaling gewend en kan de ademhaling een eigen leven gaan leiden. Het ademhalingscentrum went aan het lagere koolzuurgasgehalte, raakt ontregeld en komt uiteindelijk in hyperventilatie terecht. Uiteindelijk leidt dit tot chronische hyperventilatie.
Hoe pak je hyperventilatie aan?
Opluchting: hyperventilatie is goed te behandelen. Met deze vijf stappen word jij de angst de baas.
1. Ontdek de oorzaak
Ga voor jezelf na wat bij jou de trigger is om te gaan hyperventileren. Hyperventilatie heeft altijd een (onbewuste) oorzaak.
2. Zoek ontspanning
Cliché, maar heel belangrijk: ontspan. Van een stukje wandelen tot een oude hobby oppakken, het is belangrijk om je ergens op te kunnen focussen wat voldoening geeft.
3. Bespreek het met je omgeving
Door het te bespreken met iemand uit je omgeving, kun je meer bewust worden van wanneer je hyperventileert. Iemand met een hoge ademhaling hoor je daadwerkelijk ademen. Ook als de borst op en neer gaat kan dit duiden op een te snelle ademhaling. Zelf heb je dit misschien niet eens door.
4. Doe ademhalings-oefeningen
Bij iedereen begint een hyperventilatie-aanval anders: de één krijgt tintelende vingers, de ander hartkloppingen of pijn op de borst. Door een ademhalingsoefening in te zetten kun je een aanval voor zijn.
5. Schakel hulp in
Als de hyperventilatie je leven beheerst en gepaard gaat met angsten, is professionele hulp belangrijk. Je kunt hierover met je huisarts praten of advies inschakelen van een psycholoog of ademtherapeut.
Meer blogs van Pause to play
Door: Dominique van Wingerden - februari 2020